Недавно в городе Анкаре состоялась встреча нашего корреспондента с Намиком Кемалем Зейбеком, директором Фонда Ахмета Ясауи. В коротком интервью он любезно согласился ответить на ряд вопросов, касающихся развития современного мира, глобальных проблем, затрагивающих интересы целых стран и народов.

Хурриет ЭРСОЙ:

Господин Зейбек, вы — юрист по образованию, долгое время работали губернатором. Ваша политическая карьера развивалась стремительно, но в целом закономерно: в возрасте 21 года вы уже являлись руководителем молодежного крыла партии ПНД (Партии Национального Действия), состояли в партии «Родина», потом были членом парламента Стамбула, министром культуры, советником премьер-министра, послом Турции в Евразии, а также советником президента Турции. Кроме того вы являетесь автором ряда книг, статей в известных газетных изданиях, выступаете по телевидению. Учитывая ваш солидный опыт политической работы, хотелось бы услышать ваше авторитетное мнение по вопросам, которые интересуют сейчас многих людей в разных уголках мира: как и в каком направлении развивается современный мир, что наc ожидает в ближайшем будущем?

Н. Кемаль ЗЕЙБЕК:

Свой ответ я бы хотел начать с разговора, который состоялся между мной и министром культуры Советского Союза Н. Губенко в далёком 1990 году. Могучий Советский Союз, который собирался изменить весь мир, вдруг оказался сам на грани развала. Все признаки этого явления были налицо, несмотря на то, что развитие науки и техники в Советском Союзе не уступало таким странам как Америка и Япония, динамично развивались культура и искусство, первый человек, побывавший в космосе, был гражданином Советского Союза.

Я тогда сказал:

«Я прочитал все книги М. Горбачёва, стараюсь следить за всеми его публичными выступлениями. Мне кажется, причиной всех перемен в вашей стране явился научно-технический прогресс. Советский Союз не смог его достичь, потому что сконцентрировал все усилия на творческом развитии. В итоге поднялась волна и перевернула всё верх дном». Н. Губенко улыбнулся и ответил: «Именно так всё и произошло. Начиная процессы, связанные с «перестройкой», мы считали, что сможем угнаться за научно-техническим прогрессом. Когда поняли, что изолированно от всех нам этого не достичь, мы пришли к мнению, что нам нужно открыться всему миру. Так началась эпоха гласности. Но, когда стало понятным, что назрела необходимость в изменении самих основ государственного устройства, нам не оставалось другого выбора, кроме перехода к демократии».
В 1990 г. я был министром культуры Турции, и целый год мы работали над информационно-техническим прогрессом, который М. Горбачёв называл научно-техническим. Государственные чиновники Турции не до конца понимали, о чём идёт речь. Когда я рассказывал об этом на Великом Национальном Собрании Турции, с телеэкранов и во время своих публичных выступлений, слушатели были потрясены. Премьер-министр Т. Озал высказывался по этому вопросу следующим образом: «То, о чем вы рассказываете, я понимаю не в теории, а знаю из собственного опыта. Когда я находился в Америке, то видел, что детей там к компьютеру приобщают уже с детства, можно сказать, дети растут перед компьютером, и я решил, что этот опыт будет полезен и для Турции. Став министром, я в первую очередь, направил все свои усилия на осуществление этой идеи».
Суммируя все вышесказанное, можно утверждать, что Турция вошла в эпоху информационных знаний. На сегодняшний день по использованию компьютеров, возможностей мобильной связи и т. д. Турция занимает лидирующее место среди других стран. В Европе даже появилось шуточное высказывание: «Он пользуется телефоном как турок». Да, в научной сфере мы вышли вперед, но в промышленности и в сфере технологий мы занимаем 70-е место в мире. Хотел бы обратить внимание на проблему, о которой я говорил еще в 90‑е годы. Сейчас нам кажется, будто всё благополучно: рыночная экономика распространяется по всему миру, крупные и средние предприятия приносят все больше и больше прибыли и повышают долю производства, мировой рынок расширяется, и доходы будут постоянно увеличиваться. Однако могут появиться такие силы, которые, образно говоря, подобно львам, будут отбирать у тех, кто слабее, всё лучшее. Я предупреждал, что это может привести к образованию новой империи и создать определенные проблемы.
Так оно и случилось. Известные мировые компании объединяются, стремясь создать Мировое государство, появляются тенденции к объединению институтов власти, примером чего может служить Организация Объединенных Наций, Всемирный Банк, Всемирная торговая организация, с которыми вынуждены считаться и США, и многие другие страны. Сегодня ООН стремится перекроить весь Ближний Восток, а в скором времени и весь мир. ООН преследует две задачи: контролировать основные источники прибыли и владеть мировыми рынками торговли. Выходит так, что с рассветом глобализма эпоха знаний канула в лету.

Хурриет ЭРСОЙ:

А существует ли способ выйти из этого положения?

Н. Кемаль Зейбек:

Конечно существует… Для начала народам, которые хотят быть независимыми, нужно стремиться к повышению уровня образования, что обеспечит возможность производить товары, соответствующие современным требованиям, и составить конкуренцию существующим компаниям-монополистам; т. е. назрела необходимость существования многополюсного мира, наличия конкурентной среды.

Хурриет ЭРСОЙ:

Вы были послом Турции в Евразии. Ваше отношение к Евразийскому Союзу?

Н. Кемаль Зейбек:

В конце 90‑х годов вышла известная книга З. Бжезинского «Великая шахматная доска», в которой автор размышляет о стратегических целях США, а именно о стремлении Соединенных Штатов распространить свое влияние сначала на Евразию, а потом и на весь мир. Но в современном мире господствует скорее не США, а крупные международные и всемирные корпорации. Поэтому, да, я одобряю создание Евразийского Союза.

Хурриет ЭРСОЙ:

Недавно в Домбае прошел Евразийский форум, на котором говорили о необходимости воссоздания объединённой экономики стран бывшего СНГ.

Н. Кемаль ЗЕЙБЕК:

Этого недостаточно, нужно создать такую организацию, которая преодолеет противостоящую силу. Мне кажется, что нужно создать такую экономическую систему, которая включит в себя страны бывшего СНГ, Турцию, Иран и другие страны. В этом случае объединятся три культуры: с севера — славяноязычные народы, посередине — тюрко­язычные и с юга — персидские народы. Так же, есть большая вероятность, что в эту организацию вступят и другие страны, такие как Сирия, Ирак, Монголия и т. д. Такая организация станет мощной и процветающей, так как объединит страны, географически близко расположенные друг к другу, а также сможет отразить натиск со стороны других, более сильных организаций.

Хурриет ЭРСОЙ:

Турция стремится войти в Европейский Союз и создать министерство в Евросоюзе. Что вы скажете по этому поводу?

Н. Кемал ЗЕЙБЕК:

Я написал книгу «История Евросоюза», где рассказал о том, что Евросоюз, не является самым совершенным, отвечающим всем требованиям современной цивилизации. На сегодняшний день Греция, Италия и Португалия выдвигают требования об исключении Германии из Евросоюза. И если такое случится, то я не сторонник Евросоюза.

Хурриет ЭРСОЙ:

Что вы скажете по поводу отношений с США?

Н. Кемаль ЗЕЙБЕК:

Мировой капитал оказывает огромное давление на США. И я думаю, что экономика этой страны поднимется именно в результате сопротивления внешним давлениям.

Хурриет ЭРСОЙ:

Что бы вам хотелось пожелать напоследок?

Н. Кемаль ЗЕЙБЕК:

Я хочу сказать то, что говорю всегда: я — мусульманин, и исламский суфизм является опорой моего мировоззрения. Исходя из этого, я говорю, что самое святое на земле, это — человек. Человек является наместником Творца на земле. Все, что создано, создано во благо человека. Миром должно управлять великое чувство уважения к людям. А каждый человек должен, в свою очередь, уважать свою религию и культуру. А чтобы мир стал таковым, необходимо всем людям объединиться и выступить в защиту своей религии и культуры. Это выступление должно быть настолько громким, чтобы люди, занимающие правительственные должности, услышали его и вняли сердцем. Надеюсь, что новый замечательный журнал «Золотая площадь» внесёт свою лепту и положит начало вышесказанному.  Хурриет Эрсой

Namık Kemal Zeybek ile birlikte Ahmet Yesevi Vakfı’nın Ankara-Ulus Samanpazar’ında bulunan Ahmet Yesevi Vakıf Merkezi’nde dünyanın gidişi hakkında bir söyleşi yaptık. Çeşitli kamu görev ve siyasi çalışmalardan sonra bugün Vakıf başkanı olarak görev yapan Zeybek Dünya gündeminde olan birçok soruna bakış açısını dile getirdi. Biz sorduk o cevapladı…

Hürriyet ERSOY:

Sayın Zeybek, Sizin hukukçu olduğunuzu biliyoruz. Yıllarca kaymakamlık yaptınız. Kamu yönetiminde Müsteşarlığa kadar yükseldiniz. Siyasi hayatınıza MHP gençlik kolu genel başkanı olarak 21 yaşında başlamanızın ardından Anavatan Partisi temsilcisi olarak İstanbul milletvekilliği yapıp sonrasında Doğru Yol partisinden milletvekili olarak seçilip devlet bakanı olarak görev yaptığınızı ayrıca başbakanlık başdanışmanı ve büyükelçi unvanıyla Türkiye’nin Avrasya coğrafyasıyla ilişkilerini kontrol eden yetkili kişi olduğunuzu, Cumhurbaşkanı başdanışmanı olarak görev yaptığınızı ve son olarak da DP genel başkanı olarak siyasi çalışmalar yaptığınızı kamuoyu gibi bizde biliyoruz. Ayrıca Ülkü Yolu, Milli Kültür Meselemiz, Bilgi Sevgi Hoşgörü, Türk Olmak, Çağı Yakalamak, Bilgi Çağından Globalizme, Ahmet Yesevi ve Hikmetler adındaki kitapların sizin kaleminizle yazılmış olduğununuzu ayrcıa birçok gazetelerde makalelerinizin çıkmış olmasıyla birlikte TV programlarında yayınlanmış bir profesyönel olarak sizin Dünya’nın gidişatı hakkında sizin görüşünüzü almak isteriz.

N. Kemal ZEYBEK:

Cevabımı 1990 yılında o dönemin Sovyetler birliği Kültür Bakanı olan Gubenko ile yaptığımız söyleşiyi dile getirerek başlamak isterim. Yıkılmaz, dağılmaz, değişmez, dönüşmez, tam tersine bütün dünyayı dönüştürecek diye düşünülen Sovyetler Birliği dağılma sürecine girmişti. Bilimde ve teknikte Amerika ile Japonya ile yarışabilecek başarılarla birlikte uzaya ilk insanı gönderen gelişme çizgisine kültür ve sanatta dünya çaplı gelişmelere rağmen… Evet bütün bunlara rağmen Sovyetler Birliği teslim oluyordu ve çok hızlı bir değişim sürecine girmekteydi. O sohbetimizde Gubenko’ya dedim: “Ben Gorbaçov’un bütün kitaplarını okudum ve tüm konuşmalarını da takip etmeye çalışıyorum. Bütün bu dönüşümlerin sebebini Gorbaçov’un otomasyon çağı dediği “Büyük Dönüşüm” ile ilgili olduğunu görüyorum. Sovyetler Birliği bu çağı yakalayamadı; sanayi çağına takılıp kaldı. Sonunda da dipten gelen büyük bir dalga ile de sersemledi ve her şey alt üst oldu.” Gubenko güldü ve “Aynen böyle oldu” diye cevap verdi. Önce “Perestroika” yani yeniden kurulma adıyla sistemde bir yenileme gerçekleştirip bu çağı yakalayabileceğimizi düşündük ancak bunun tek başına yeterli olmadığını görünce de dünyaya açılma zarureti ortaya çıktı. Ve “Glasnost” — yani “Açıklık” devri bu şekilde başlamış oldu. Ancak kökten değişikliklerin gereksinimi hissedilmeye başladığında demokrasinin kaçınılmazlığı herkes tarafından anlaşıldı.” 1990 yılında Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanıydım ve bütün bir yılı “Bilgi Çağı” adını vermiş olduğumuz önceden JJ Servan Schreiber’in sanayi ötesi toplum dediği sonrasında Gorbaçov’un otomasyon çağı olarak adlandırdığı bu büyük çağ dönüşümünü anlatmak üzere yoğun faaliyetlerle geçirdik. Türkiye’deki politik liderler ve kamuouyu öncüleri daha işin farkında değillerdi. TBMM’de televizyonlarda ve toplantılarda yaptığım konuşmalar insanları şaşırtıyordu. Başbakan Özal’a konuyu birebir anlattığım zaman dedi ki: “Bu anlattıklarınızı ben felsefik olarak anlamını bilmiyorum. Ancak amfirik olarak ne demek istediğinizi anlamaktayım. Amerika da bulunduğum dönemde Amerikan çocuklarının doğar doğmaz bilgisayarla haşır neşir olduklarını görünce geleceğin perspektifini anladım ve ilk fırsatta da Türkiye’de de bunu gerçekleştirmek içini kararname hazırladım. Başbakan olduğumda da ilk çıkardığım kararname bu idi.” Sözü uzatmayalım… Türkiye bilgi çağına girdi. Bugün bilgisayar, cep telefonu kullanımında, MSN de, mesajlaşmakta dünyanın en önde giden ülkelerin arasına girdi. Hatta Avrupa’da “Türk gibi telefon kullanıyor” biçiminde şaka arası deyimin de yerleştiği söyleniyor. Evet tüketici olarak bilgi çağına girdik ama bilişim teknolojilerinin üretimde ve kullanımda ise 70ince sıralardayız. Burada bir incelik var ancak 1990 yılında uzun uzun bilgi çağını anlattığım konuşmalarda sonunu şöyle bağlıyordum.”Şimdi her şey güzel görünüyor. Piyasa ekonomisi bütün dünyada yaygınlaşıyor. Büyük ve orta boy işletmeler daha karlı, verimli ve daha akıcı olduklarından üretimdeki paylarını artırıyorlar. Bireyin önemi artıyor. Dünya gelirler ve servetler arasında daha adil bir dağılımı sağlayacak gibi görünüyor. Ancak her çağın imkanlarından yararlanarak ortaya çıkan güçlenen ve arslan payını kendisine alıp öteki insanlara kemikleri bırakan bir takım güçler ortaya çıkabilir. Ve bu yeni bir emperyalizm ve baskı düzeni getirebilir” diye düşünüyordum. Öyle de oldu. Dünyanın dev şirketleri, çok uluslu şirketler, kendi aralarında güç birliğine gittiler ve Dünya Devletini kurdular. Bugün Birleşmiş Milletler’de bu “Dev” lerin sözü geçmekte. Dünya bankası onların elinde öyle ki Dünya Ticaret Örgütünü onlar kurdular. IMF onların güdümünde, Amerika Birleşik Devletlerini ve birçok ülkeyi onlar yönetiyorlar. Bugün Orta Doğuyu yarın bütün dünyayı onlar şekillendirecekler. Amaçları iki: ülkelerin kaynaklarına el koymak ve kendi ürettikleri mallara uygun pazarlar oluşturmak. Yani bilgi çağı sabahı Globalizm karanlığıyla boğuldu. İşte dünyanın gidişi elbette özet olarak… Bu bakış açısından bakınca Irakta olup bitenleri, dünyanın birçok yerindeki hadiseleri ve krizleri anlamak kolaylaşıyor.

Hürriyet ERSOY:

Peki bu karamsar durumdan bir çıkış yolu yok mu?

N. Kemal ZEYBEK: Var elbette… Öncelikle köleleşmek istemeyen toplumların biran önce ve her işi bir yana bırakarak eğitim seferberliğine başlayıp insanları bilinçlendirmesi, bilgiyle donatması ve bilgi çağının ürünlerini üretebilir hale gelmesi gerekiyor. Ayrıca bu uluslararası şirketlere teslim olmak istemeyen ülkelerin de bir yeni kutup oluşturmaları gerekmekte. Yani dünya çok kutuplu olmalı. Özet olarak çözümü bunda görüyorum. Hürriyet ERSOY: Siz Avrasya Birliği üzerinde çok durdunuz, peki sözünü ettiğiniz birlik bu şekilde bir şemaya mı sahip olmalı?

N. Kemal ZEYBEK:

Brzezinski’nin büyük satranç tahtası diye ABD nin dünya hakimiyeti için Avrasya coğrafyasına hakim olması gerektiği hakkında bir kitabı var. Aslında hakimiyet kuracak olan artık ABD değil, ABD üzerinden de hakimiyet kuran büyük organizasyonlar var. Her neyse… Sorunuza cevabım evet, Avrasya birliğinden söz ediyorum.

Hürriyet ERSOY: Geçenlerde Dombay’da Avrasya forumu gerçekleştirildi, burada konuşanlar ESENGE yani bağımsız devletler topluluğu ülkelerinin sıkı bir ekonomik işbirliği teşkilatı haline gelmesi hakkında görüşmeler yapıldı.

N. Kemal ZEYBEK:

Bu yetmez çünkü karşıdaki gücü dengeleyecek bir alan oluşturmak gerekir. Benim teklif ettiğim ESENGE ülkeleri de dahil olmak üzere Türkiye ve İran’ın ve diğer bölge ülkelerinin katılımıyla kurulması gereken bir birliktir. Burada üç kültür alanı görüyorum Kuzeydeki Slav halkları, Ortada Türki devletler ve güneyde Fars dilli halklar ve ülkeler. Ayrıca çevrede bu birliğe katılması mümkün başka komşu ülkeler söz gelimi Suriye, Irak ve Moğolistan ve başkaları… Bu büyük alanda meydana getirilecek işbirliği ülkelerin birbirini tamamlayıcı yapıları ve aynı coğrafyada yaşamanın verdiği üstünlükler dolayısıyla hem gelişmeyi ve zenginleşmeyi sağlayacak, hem de şirketlerin hücumları karşısında direniş gerçekleştirebileceklerdir.

Hürriyet ERSOY:

Türkiye Avrupa Birliği bakanlığı kurabilmek yerine Avrupa Birliği’ne girmeye daha çok önem veriyor. Peki Siz buna karşı mısınız?

N. Kemal ZEYBEK:

Türkiye’de ve Dünya’da Avrupa Birliğinin insanlığın ulaştığı en ileri medeniyet çizgisi olarak görüldüğü ve yeryüzündeki cennet diye anlatıldığı günlerde dahi ben bu konunun boş bir hayal olduğunu anlatan Avrupa birliği seyir defteri diye bir kitap yazmıştım. Bugün Yunanistan’ın. İtalya’nın, Portekiz’in, durumlarına bakınca Almanya’nın EURO alanından çıkmasının tartışıldığı bu günlerde benden AB yandaşı olmamı bekleyemezsiniz.

Hürriyet ERSOY:

ABD ile ilişkiler konusunda ne düşünüyorsunuz?

N. Kemal ZEYBEK:

ABD yi kullanan global kapital güçler bu ülkeyi gereğinden fazla zorlamışlardır. Dolayısıyla global kapitalizme karşı direnmek bu ülkeyi de rahatlatacaktır diye düşünüyorum.

Hürriyet ERSOY:

Kendi bavulunu taşıyan derin bir kişi olarak son olarak ne söylemek istersiniz? N. Kemal ZEYBEK: Hep söylediğimi de söylemek isterim… Ben Müslüman’ım ve İslam Tasavvufu benim hayat görüşümün temelini oluşturur. Buna göre de kutsal olan insanın kendisidir. İnsan yaratıcının yeryüzündeki halifesidir. Her şey insanın mutluluğuna göre düzenlenmelidir. İnsanlığın ürettiği insani değerler yeryüzünde hakim olmalı ve herkes kendi dini inancını da milli kültürünü de bu değerler doğrultusunda yeniden realize edebilmelidir. Böyle bir dünyanın oluşması için her ülkeden insanı esas alan düşünce adamları bir araya gelmeli ve herkes kendi dinini ve milliyetini korumak kaydıyla ortaklaşa bir ses yükseltmelidir. Bu ses bir haykırış haline gelmeli; ülkeleri yönetenleri ve yönlendirenleri etkilemelidir. Dilerim ki bu güzel derginiz böyle bir çalışmaya ev sahipliği yapar.

444